FOMO Etkisi Nedir? Markalar ve Sosyal Medya Psikolojimizi Nasıl Etkiliyor?

İnternetin ve akıllı cihazların herkes tarafından daha erişilebilir olması sayesinde bugün dünyanın her yeriyle iletişim kurabiliyoruz. Facebook, Twitter, Instagram, Snapchat, Vero, Honey, YouTube gibi pek çok platform üzerinden sevdiklerinizle iletişime sadece birkaç parmak hareketi ile geçmeniz mümkün.

Influencerlar (sosyal medya ünlüleri) da bu yaygınlaşma ile beraber hayatlarımıza girdiler. Popüler olan ürünleri veya davranışları bizlere göstererek yepyeni bir meslek grubu oluştu. Bu da durumu veya vakti olmayan pek çok kişi için ise bir psikolojik sorun haline geldi. Markalar da bu durumu sıklıkla kullanıyorlar.

FOMO Nedir?

2013'te Oxford sözlüğüne giren FOMO teriminin açılımı Fear of Missing Out (Gelişmeleri Kaçırma Korkusu) olarak literatüre girmiştir. Bu kavramın anlamı ise bir deneyimi veya ürünü kaçırdığı zaman endişe yaşamak olarak tanımlanmaktadır.

Sürekli Instagram veya Twitter uygulamasını açıp akışınızı yeniliyor, arkadaşlarınızın hikayelerine göz atıyor veya alışveriş uygulamasından gelen bildirimlere göz atmadan duramıyorsanız FOMO etkisine kapılmışsınız demektir. 

Birey; bu yeniliği, fırsatı veya imkanı kaçırdığında mutsuzluk duygusuna kapılır. Bu nedenle de hiçbir gelişmeyi kaçırmak istemediğinden sosyal ağları çok sıklıkla kontrol eder veya alışveriş uygulamalarından gelen bildirimlere göz atmaktan kendini alı koyamaz.

FOMO'nun belirtileri

• Sosyal medyada paylaşımların beğenilmemesi veya etkileşim almaması sonucunda oluşan onaylanmamış ve kabul edilmemişlik hissine sahip olma
• Sık sık sosyal medya platformlarını kontrol etme
• Aynı anda iki yerde olmayı istemek (etkinlik, eğlence vb.)
• Gece uyumadan önce veya sabah uyanınca ilk iş olarak tüm sosyal medya platformlarını kontrol etmek

Sosyal ağlarda FOMO duygusu

• Bireyin, takip ettiği kişilerden daha az gezdiği veya eğlendiği hissine kapılması
• Bireyin, takip ettiklerine kıyasla daha kötü bir hayat yaşadığı hissine kapılması
• Bireyin, başkalarının deneyimledikleri şeylerin daha iyi olduğu hissine kapılması

FOMO'nun ortaya çıkarttığı duygular

• Pişmanlık
• Kıskançlık
• Dışlanmışlık hissi
• Kıyaslama
• Paranoya
• Çarpıntı
• Mutsuzluk

Kimler FOMO'dan en çok etkileniyor?

FOMO'nun en çok etkilediği grup akıllı telefon kullanıcılarıdır. Akıllı telefon sahibi olan her yaş grubunu etkileyen FOMO, sosyal medya kullanıcılarında daha sık görülmektedir. FOMO etkisine kapılan kullanıcılar veya tüketiciler, genellikle FOMO etkisinde olduklarının farkında değildirler.

FOMO biraz da sonsuz bir döngü gibidir. Yapılan araştırmalarda FOMO etkisi altında olan bireylerin veya tüketicilerin, kaçırma korkusu nedeniyle sosyal medya kullanım sürelerinin sürekli artış gösterdiği de ortaya çıkmıştır.

• Hiperaktif bireyler ve dürtü kontrolü zayıf kişiler
• Teknoloji, internet, bilişim işleri ile uğraşanlar
• Kıskançlık, güvensizlik ve kaygı sorunlarına sahip bireyler
• Kaybetme korkusu ile yaşamını sürdürenler

FOMO etkisinden kurtulmak için ne yapılmalı?

FOMO etkisinden kurtulmak veya etkisini daha aza indirmek için yapmanız gereken bazı adımlar mevcut. Öncelikle FOMO etkisine kapıldığınızı kabullenmeniz gerekmektedir. FOMO etkisine kapılmadığınızı düşündüğünüz taktirde yapacağınız diğer adımlarda istikrarı sağlamanız mümkün olmayabilir.

Odağınızı değiştirin

Sizde FOMO etkisi yaratan kişileri veya araçları tespit edin. Bunlar influencerlar da olabilir, akıllık telefonunuzda yüklü olan alışveriş uygulamaları da. Sürekli indirim bağlantısı paylaşan sosyal medya influencerları yerine size ilgi alanlarınız konusunda ilham verecek kişileri takip etmeyi çalışın. İndirim dönemlerinde size sürekli bildirim gönderen alışveriş uygulamaları yerine yalnızca ihtiyaç duyduğunuzda bildirim gönderen uygulamaları tercih edin (Örn. Amazon) veya sık bildirim gönderen uygulamaların bildirimlerini kapatın.

Sosyal medya ile aranıza mesafe koyun

Günümüzde pek çok akıllı telefonda zaman yönetimi aracı mevcut. Bu sayede sosyal medyayı günde ne kadar kullanabileceğinizi sınırlandırabilirsiniz. FOMO etkisi altına girseniz bile bu araçlar size zaman aşımı yaptığınız taktirde ilgili sosyal medya araçlarına erişiminizi engelleyecektir. Eğer zaman sınırı konusunda kendinize güvenemiyorsanız bir süreliğine hesaplarınızı dondurmayı da tercih edebilirsiniz. Sosyal medyadan uzak kaldığınızda kaçırmışlık hissinden de bir süreliğine uzak kalacaksınız.

Algoritma ile sizi boğmayan bir alternatif uygulama tercih edebilirsiniz. Örneğin Instagram veya Facebook yerine Vero kullanabilirsiniz. Instagram ve Facebook gibi araçlar, uygulama içerisinde daha fazla kalmanız için krolonojik akış yerine sizin nelerden hoşlandığınızı öğrenerek görmekten zevk alacağınız içerikleri size gösterir. Siz de daha fazla içeriğe göz attıkça uygulamada daha fazla kalırsınız ve daha fazla reklam görürsünüz. Bu sayede akışta sonsuz bir döngüye girersiniz. İçerik tükettikten sıkıldıktan sonra uygulamadan çıksanız bile bir süre sonra akışı yenileyip yeni şeylere göz atmak istersiniz. Vero ise sizi profillemez, akışta reklam göstermez ve krolonojik akış sunar.

Hobi edinerek zaman yönetiminizi değiştirin

Hobi edinmek, sosyal medyada başkalarının hayatlarına odaklanmanız yerine kendi hayatınıza odaklanmanıza ve kendinize vakit ayırmanıza yardımcı olacaktır. Önce kendinizi tanıyın ve sizi iyi hissettirecek şeyin ne olduğunu bulun. Ardından bunun için özel bir zaman ayırın.

Örnek vermek gerekirse Salı ve Perşembe akşamları saat 19.00 - 20.30 arasında dikkatinizi dağıtacak tüm araçlardan uzaklaşarak resim yapın. Televizyonu kapatın, telefonunuzu sessize alarak farklı bir odada bırakın, lo-fi bir müzik ile resim çizin. Ancak çizim yaparken akıllı tablet yerine klasik araçlar olan tuval, kağıt ve boya araçlarını tercih edin. Akıllı tabletlerden gelecek olan herhangi bir bildirim veya sosyal medya araçlarına kolay erişim sizi sabote edebilir.

Hayatınızı kendinize saklayın

Günün her anını sosyal medyada paylaşmanıza gerek yok, bunu genellikle yaptığınız davranışların başkaları tarafından taktir edilmesi için yapıyorsunuz. Ancak kimse tarafından taktir edilmek zorunda değilsiniz. Sosyal medyada sevdiklerinizle yalnızca unutulmasını istemediğiniz anıları paylaşın.

Gerçek iletişim kurun

Sosyal medya aracılığı ile iletişime geçmek oldukça kolay, ancak sevdiğiniz kişilerle yüz yüze vakit geçirmek FOMO etkisinden kurtulmanız için size yardımcı olacaktır. Yüz yüze görüşmek, bireylere aidiyet duygusu kazandırmakta ve kaçırmışlık duygusuyla yüzleşmenize katkı sağlayacaktır.

Pozitif tarafları görün

Nelere sahip olduğunuzu bilerek mutlu olun, sahip olmadıklarınıza odaklanmayın. FOMO'yu en çok besleyen duygu olan kaçırmışlık hissi aynı zamanda sahip olmadıklarınıza odaklanmanızla da pekişmektedir. Kendinizi iyi hissetmek içinsizde olmayıp başkalarının sahip olduğu şeylere değil, kendi sahip olduklarınıza odaklanın.

FOMO, pazarlamada nasıl kullanılıyor?

FOMO duygusu markalar tarafından sıklıkla kullanılmaktadır. Firmalar, ürünlerinin daha çok tüketilmesi amacıyla tüketiciye bir şeyleri kaçırdıkları hissini verdirirler, buna da FOMO pazarlama adı verilir.

FOMO pazarlama özellikleri

FOMO pazarlama ile beraber markalar, tüketicilere daha fazla satış yapma arzusundadırlar. Tüketicilerin bir şeyleri kaçırma hissine yönelik düzenlenen bu pazarlama kampanyaları aslında bahsedildiği gibi değildir.

Sahte stok adetleri

Firmalar sahte stok bilgileri ile tüketiciyi satın alma davranışlarına itmektedirler. Örneğin 100 adet stoğu olan ürünü günde 10 adet sisteme girerek sürekli olarak düşük stok bildirimi gönderilmesini sağlarlar. Düşük stok nedeniyle satın alma eğiliminde olan tüketiciler ürünü hemen alır, ancak ürün ertesi gün stoklarda yeniden listelenmiş olur.

Sahte istatistik bilgileri

Mal veya hizmet satışı gerçekleştiren sayfalarda yer alan "son 24 saatte bu ürüne x kişi baktı" veya "bu ürünü bugün x kişi satın aldı, x adet kaldı" gibi ifadelerle tüketiciyi hızlıca harekete geçirmeye çalışmak da FOMO pazarlama örneklerindendir. Markalar yine bu sahte istatistik bilgileri ile tüketicileri eyleme geçirmeye çalışırlar.

Sahte indirim süreleri veya oranları

Alışveriş yaparken araştırma yapmak da önemlidir. Markalar kaçırmışlık hissine kapılmanız için sözde sınırlı süreli indirimler veya sahte indirim oranları uygulamaktadırlar. Tıpkı stok örneğinde olduğu gibi benzer bir strateji indirim süresi ve indirim oranında da geçerlidir. İndirim süresi 5 gün olarak belirtilse de beşinci günü sonundan bir veya iki gün sonra indirim yeniden uygulanabiliyor. Bunun haricinde indirim oranları, ürün fiyatları arttırılarak sahte yüksek yüzde ile tüketiciye yansıtılıyor.

Samsun Psikolog olarak sosyal medya ve alışverişteki FOMO etkisi ile mücadele etmek isteyen danışanlarımıza hizmet vermekteyiz. Eğer kendinizi sosyal medyaya sürekli bakmaktan alıkoyamıyorsanız veya kontrolsüz alışveriş yapıyorsanız Samsun Psikolog Randevu sayfasından bir randevu oluşturabilirsiniz.