Çocuklarda ve Ergenlerde Öfke Problemi

İnsanların öfkeli olma durumu, istek ve ihtiyaçları engellendiğinde ortaya çıkmaktadır. Her insanda gözlemlenen öfke duygusu aslında insanların tümü için doğal bir duygudur. Farklı süreçlerde, çevresel etmenlere bağlı olarak farklı yoğunluklarda yaşanan öfke, bireyin kendini yanlış ifade etmesi olarak değerlendirilmelidir. Çocuk ve ergen yaş grubunda da sıklıkla görülen öfke duygusunun en çok dikkat edilmesi gereken kısmı nasıl ve ne şekilde gösterildiğidir.

Çocuklarda ve ergenlerde öfkenin beraberinde getirdiği bazı davranışlar da vardır, bunlar;

• Vurma
• Isırma
• Kötü sözler söyleme
• Kendine zarar verme

Bu durumda öfkeye odaklanmaktan çok öfkenin kaynağını anlamak daha önemlidir. Çocuklar ve ergenler ağırlıklı olarak daha önce tatmadıkları duyguları yaşadıklarında veya mevcut durumda duygularını nasıl ifade etmeleri gerektiğini bilmediklerinde öfke sorunu yaşamaktadırlar. Bu nedenle çocuk ve ergen yaş grubundaki çocuklara duyguları tanıtmak ve bu duyguları nasıl ifade edeceklerini öğretmek gerekir. Çocuklar, ebeveynlerin aynasıdır. Bu nedenle evde ebeveynler tarafından gerçekleştirilen olumsuz eylemler de saldırgan tutum ve davranışlara neden olabilir. Kontrolsüz medya tüketimi de bir etmen; şiddet içerikli medya öğelerinin tüketimi veya şiddet içerikli oyun oynamasına izin verilmesi çocukta öfke sorunları yaşanmasına neden olabilir. Çocuklar, ebeveynlerini taklit ederek davranışlarını belirlerler, bu nedenle ebeveynler davranışlarına dikkat etmelidirler.

Çocuklar ve Ergenler Neden Öfkeli Davranışlar Sergilerler?

Çocuk ve ergenler özellikle istediklerini elde edebilmek için öfkeli davranış sergilerler. Öfkeli davranış sergilemenin nedeni ebeveynin dikkatini çekmektir. Eğer bu durumda ebeveyn, çocuğun istediğini yaparsa bu davranışlar daha da sıklaşacaktır. Ancak bu durumda ebeveynler veya çocukla ilgilenen kişi, çocuğun sergilediği bu öfkeli davranışlar karşısında sakin kalmalıdır. Tutarlı olmak son derece önemlidir, çocuk öfkeli iken farklı davranışların sergilenmesi çocukta kafa karışıklığına da neden olabilir. Çocuk veya ergen öfkelendiğinde ebeyenler onlara “hayır, bu davranışı sergilememelisin” demek yerine bu davranışı neden sergilememesi gerektiği hakkında ciddi bir açıklamada bulunmalıdır. Örnek vermek gerekirse “Gazlı içecek tüketmeni istemiyorum çünkü dişlerine, diş etlerine, metabolizmana ve sindirim sistemine son derece zararlı. İçerisindeki asit ve yüksek şeker oranı sağlığını olumsuz yönde etkileyecek. Tadının güzel olduğunu düşündüğünü biliyorum ancak onun yerine sağlıklı alternatifler tüketebilirsin.” diyebilirsiniz.

Çocuk ve ergenler öfke davranışları sergilediğinde ne yazık ki onlara kızmak veya onları cezalandırmak size anlık sonuç aldığınızı düşündürtse de durumu daha da kötüleştirmekten öteye gitmemektedir. Çocuğunuzun öfkeli olduğunu fark ettiğinizde tüm süreç boyunca sakin davranışlar ve ses tonuyla iletişime geçmeye çalışın, ortamın daha fazla gerilmesine müsade etmeyin.

Çocuğu öfke problemi yaşayan ebeveynler için kitap önerileri

1. Amanda Robinson – Öfke Yönetimi Becerileri (İthaki Çocuk Yayınları)
2. Dagmar Geisler: Öfkemle Nasıl Başa Çıkabilirim? (Gergedan Yayınları)
3. Eline Snel: Bir Kurbağa Gibi Sakin ve Dikkatli (Pegasus Yayınları)
4. Virginie Limousin ve Eric Veille: Duygularım – Oyunuyorum ve Kendimi Tanıyorum (Domingo Yayınevi)
5. Isabelle Filliozat ve Virginie Limousin: Öfke ile Başa Çıkma Yolları (Domingo Yayınevi)
6. Ayşen Oy: Pedagojik Öyküler Dizisi 17: Çok Sinirliyim (Mandolin Yayınları)